NƏFSLƏ MÜBARİZƏNİN YOLLARI
.
1- Təfəkkür
.
Nəfslə mübarizənin birincə şərti və yolu Təfəkkürdür. Yəni insan gərək hər gün bir qədər bu barədə fikirləşsin ki, 
"Allah Taala məni yaradıb və mənə hər cür həyat nemətlərini bəxş edib, bəs mən bunun əvəzində öz vəzifəmi yerinə yetirirəmmi? Məgər Allah Taalanın mənə olan bu qədər Lütf və Mehribançılığı yalnız nəfsani istəklər, ehtiras, gündüzləri yeyib içmək gecələri isə yatmaq üçündürmü? Yoxsa başqa məqsədlər də var?” 
Əgər ağıllı insan hər gün belə bir təfəkkür edərsə çox tezliklə nəfslə mübarizə etmənin əhəmiyyətini və nəfsini pak, saf etmənin zərurətini başa düşəcəkdir. 
.
2- Əzm, qəti niyyət, məram
.
Yəni qəti qərara gələsən ki, mən günahlardan uzaq olacağam və bütün vacibi əməlləri yerinə yetirəcəyəm. Təbiidir ki, bu qərara gəlmək çətindir, amma qərara gəldikdən sonra özünü günahlardan saxlamaq və vacibləri yerinə yetirmək daha çətindir, bunun üçün hər bir insana qəti niyyət və möhkəm əzm lazımdır. İnsanda əzm və güclü iradə olmazsa həyatda heç bir istəyinə layiqli şəkildə çatmaz. 
Həm də insan çalışmalıdır ki, onun əzmini sındıran və iradəsini zəif edən əməllərdən də uzaq olsun. əzmli insan igidliklə nəfsin ziyanlı istəklərinə müqavimət göstərə və həyat çətinliklərini arxada qoya bilər.
.
3- Müşaritə
.
Müşaritə ona deyirlər ki, insan özü ilə şərt bağlayır. Məsələn, mən özümə şərt qoyuram ki, gün ərzində günah etməyəcəm. Bunun faydası həm də ondan ibarətdir ki, insan özü ilə şərt bağlayanda özündə xüsusi bir məsuliyyət hissi icad edir. Bu məsuliyyət hissi insana mənəvi güc verir və Allah Taala qarşısında cavabdeh oduğunu daha yaxşı dərk edir.
.
4- Müraqibə
.
Müraqibə yəni özünü izləmək. Müşaritədən sonrakı mərhələ müraqibədir. İnsan özü ilə günah etməyəcəyi barədə şərtləşdikdən sonra özünü gözləməlidir. Hər bir hərəkətini əvvəlcə düşünüb sonra etməlidir. Günah etmək istəyi qəlbinə girən kimi bilməlidir ki, bu şeytanın hiyləsi və vəsvəsəsidir. Şeytana lənət oxusun və Allah Taalaya sığınsın, Ondan güc və qüvvət istəsin.
.
5- Mühasəbə
.
Mühasəbə yəni, özünün etdiklərinin hesabını aparmaq. Hər gün müəyyən bir zamanda insan özünə hesabat verməlidir. Gün ərzində etdiyi əməllərə nəzər salmalıdır. Hansı yaxşı işi görübsə Allaha şükr etsin və həmin işi bacardığı qədər etməyə davam edəcəyini qərara alsın. Hansı pis işi görübsə Allahdan bağışlanma istəsin və o işi bir də etməyəcəyi barədə qərara gəlsin. 
İmam Musa Kazım əleyhissalam buyurur: "Hər gün öz əməllərinin hesabatını aparmayan insan bizdən deyil”
Müstədrəkul vəsail 12-ci cild 153-cü səhifə
.
6- Pis xasiyyətlərin müalicəsi
.
Nəfslə mübarizənin başqa bir yolu pis adət və xasiyyətləri müalicə etməkdir.
Əxlaq ustadlarının pis xasiyyətləri müalicə etmək üçün olna ən yaxşı əlac yollarından biri budur ki, biz malik olduğumuz hər hansı bir pis xasiyyəti yadda saxlayaq və bir müddət mərdliklə o pis xasiyyətin tam əksinə əml edək və Allah Taaladan ardıcıl olaraq bu barədə müvəffəq olmağımızı və uğur qazanmağımızı istəyək.
Məsələn, bir adamın pis xasiyyətlərindən biri budur ki, camaatla rəftarı kobud və pisdir. Bu adam çalışmalıdır ki, kimlərə qarşı kobuddursa onlarla görüşəndə onlarla mehriban davranışa özünü məcbur etsin. İçərisindən insanlara qarşı şeytanın qəzəb alovu gəldikdə nəfsinin meylinin istəyinə əks cavab versin, qəzəbini üzə çıxmağa qoymasın. Əvvəldə bu bir az çətin olur, amma hər dəfədən sonra asanlaşır. Bir müddətdən sonra isə Allahın köməyi ilə həmin pis xasiyyət insanın qəlbindən çıxacaq. Onun əksi olan yaxşı xasiyyət bizim qəlbimizdə sakin olacaqdır.
Eləcə də Qeybət etmək və sair pis xasiyyətlər.
.
7- Ustad
.
Nəfslə mübarizədə və gözəl əxlaqi xasiyyətlərə yiyələnməkdə çox zəruri olan məsələlərdən biri insanın Əxlaq ustadının olmasıdır. Bilmək lazımdır ki, (istər vasitəsiz istər vasitəli) Əxlaq ustadı olmadan ruhi-mənəvi tərəqqi və təkamülə yüksəlmək istəyən insan öz qəlbini saflaşdıra bilməz. Bütün başqa elmləri mənimsəmək istədikdə ustadın lazım olduğu kimi əxlaqi saflaşma və nəfslə mübarizədə də Əxlaq ustadının olması lazımıdr. Peyğəmbərlərin (onların hamısına Allahın salamı olsun) gəlişinin də əsas səbəblərindən biri bəlkədə birincisi insanların əxlaqını düzəltmək və sonra onları maarifləndirmək olmuşdur.

8- İlahi günlərdən istifadə etmək
.
Qurani-Kərimdə Allah Taala bəzi günlərə əyyamullah, yəni İlahi günlər adı vermişdir. 
İnsanın özünü düzəltməsi, nəfsinə qalib gəlməsi və əxlaqını saflaşdırması üçün Rəcəb, Şəban və Ramazan aylarının böyük müsbət təsirləri vardır. İnsan bu ayların və başqa İlahi günlərin vasitəsilə Qəlbinin saflaşmasında böyük nailiyyətlər qazana bilər. 
Firt və Qurban günləri, Ərəfə günü, Qədir-Xum günü, Məsumların təvəllüd və şəhid edildikləri günlər, hətta Cümə və sair bu qəbildən olan günlərdən yaxşı istifadə etmək lazımdır.

9- Yaxşı insanlarla dostluq və yoldaşlıq etmək
.
Çalışmaq lazımdır ki, pis və xatakar insanlarla dostluq və yoldaşlıqdan uzaq olaq. Çünki insanın nəfsi oğrudur, qarşı tərəfdə nə pis xasiyyət görürsə onu götürür. Yaxşı atalar məsəli var "Atı atın yanına bağlasan həmrəng olmasa da həmxasiyyət olar”.
Çalışmaq lazımdır ki, yaxşı, ədəbli və əxlaqlı insanlarla dostluq edək. Onda bizim əxlaqımız da yaxşılaşacaq, biz hər gün daha yaxşı olmaq üçün yaşayacağıq, malik olduğumuz eyiblər tədriclə canımızdan çıxacaq, onların yerini gözəl əxlaq dolduracaq...

10- Qurani-Kərim ilə ünsiyyətdə olmaq
.
Nəfslə mübarizədə və qəlbin saflaşmasında təsirli yolların biri də Qurani-Kərim ilə ünsiyyətdə olmaqdır. Ünsiyyətdən məqsəd Qurani-Kərimi oxumaq, mənasını bilmək, ayələrin mənaları barədə düşünmək və təfəkkür etməkdir. 
.
11- Dua və təvəsül
.
Dua etmək və məsumlara təvəssül etmək, yəni həzrət Muhəmməd səllAllahu əleyhi və alihi, xanım Fatimə əleyhasalamı və 12 İmam əleyhimüssəlamı Allah Taala ilə bizim aramızda bizə şəfaət və kömək etməkdə vasitə qərar vermək insanın Şeytan qarşısında güclü olmasına, nəfslə mübarizədə qalib gəlməsinə və qəlbini gözəl əxlaqi xasiyyətlərlə bəzəməsinə çox böyük müsbət təsiri vardır. 
Cürətlə deyə bilərik ki, Məsumlara təvəsül etmədən heç cürə nəfslə mübarizədə qalib gələ və məqsədlərimizə çata bilmərik.
Allah Taala hamımızı bu işdə müvəffəq etsin, Muhəmməd və ali-Muhəmməd xatirinə.

www.ehlibeyt.info